GMINNA BIBLIOTEKA PUBLICZNA

"Potwory i mordercy ukrywali się pod płaszczykiem szanowanego i szlachetnego zawodu lekarza i badacza".

Tak 13 stycznia 1953 r. rosyjska " Prawda" zdecydowała się opisać i ujawnić spisek 11 lekarzy w tym 7 pochodzenia żydowskiego, którzy mieli na zlecenie państw kapitalistycznych niewłaściwie leczyli Stalina i głównych przywódców ZSRR. Aresztowanie tych "żydowskich nacjonalistów burżuazyjnych" dało początek największej i ostatniej z antysemickich prowokacji Stalina.

Jakow Rapoport, radziecki patolog, opisuje te wydarzenia z perspektywy świadka i uczestnika. Oddaje piekielną atmosferę śledztwa w sprawie "spisku lekarzy", którym kierował sam Józef Stalin, wspomina niezłomnych i tych, którzy haniebnie zapisali się na kartach historii. Jego zapiski obrazują codzienne życie w dusznym klimacie epoki, fascynująco przedstawiając związki nauki z polityką. Wspomnienia Jakowa Rapoporta nie ograniczają się przy tym do, pełnej emocji, relacji ze sprawy "spisku białych kitli". Autor opisuje historyczne tło tej sprawy, przywołuje między innymi takie fakty, jak bunty cholerowe, śmierć Gorkiego czy proces Żydowskiego Komitetu Antyfaszystowskiego.

Ostatnia zbrodnia Stalina to pierwsza w Polsce pełna edycja tłumaczonej na wiele języków książki Rapoporta, uzupełniona wstępem córki autora, Natalii.

Wstrząsające wspomnienia Eugenii Ginzburg (1904 lub 1906-1977) z osiemnastu lat tułaczki po stalinowskich więzieniach i obozach pracy należą, obok dzieł Sołżenicyna i Szałamowa, do kanonu rosyjskiej literatury łagrowej. Pozostają one także jednym z nielicznych literackich świadectw obozowej rzeczywistości widzianej oczami kobiety. Autorka - dziennikarka i pracownik naukowy uniwersytetu w Kazaniu, matka znanego prozaika Wasilija Aksionowa (1932-2009) - została aresztowana w otoczonym ponurą sławą roku 1937 pod pretekstem działalności kontrrewolucyjnej, a następnie jako "wróg ludu" - skazana na długoletni pobyt w obozach pracy na Kołymie. Zrehabilitowana "częściowo" w 1956 roku, powróciła do pracy zawodowej, niemało czasu poświęcając zajęciom literackim.